Cyfraith etholiadol - trosolwg

Mae peth o'r cynnwys ar y tudalennau hyn yn cael ei adolygu a byddant yn cael eu diweddaru cyn bo hir.

Y fframwaith deddfwriaethol

Mae nifer o elfennau i gyfraith etholiadol. Er enghraifft, mae rheolau ynglŷn â phwy all bleidleisio (a elwir yn etholfraint) a phwy all sefyll mewn etholiadau; rheolau sy'n ymwneud â chynnal etholiadau megis sut y mae ymgyrchoedd yn cael eu trefnu, eu hariannu a'u cynnal gan ymgeiswyr a'u cefnogwyr; rheolau sy'n ymwneud â chwestiynu etholiadau, troseddau etholiadol a chanlyniadau a chosbau'r rhain.

Mae'r gyfraith gyfredol sy'n llywodraethu'r rhain yn rhychwantu nifer o statudau a gellir dod o hyd iddynt mewn deddfwriaeth sylfaenol ac is-ddeddfwriaeth er mai'r brif ddeddf yn y maes hwn yw Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983.  

Gall etholiadau penodol gael eu cyfuno ag etholiadau neu refferenda eraill drwy ddefnyddio'r darpariaethau a'r rheolau statudol mewn modd addasedig (a amlinellir yn gyffredinol mewn is-ddeddfwriaeth) at y diben penodol.

Personau sydd ynghlwm ag etholiad  

Mae nifer o reolau'n cyfrannu at gynnal etholiad neu refferendwm megis swyddogion canlyniadau a swyddogion cofrestru etholiadol. Yn ogystal, mae'r Comisiwn Etholiadol yn gorff annibynnol sy'n rheoleiddio etholiadau yn y DU, hyrwyddo ymwybyddiaeth pleidleiswyr ac yn meithrin hyder yn y broses etholiadol.

Diwygiadau yn y dyfodol

Yn 2016, cyhoeddodd Comisiwn y Gyfraith Cymru a Lloegr, Comisiwn y Gyfraith yr Alban a Chomisiwn y Gyfraith Gogledd Iwerddon adolygiad interim yn seiliedig ar y Gyfraith Etholiadol.  Daethpwyd i'r casgliad bod y maes hwn o'r gyfraith wedi dod yn fwyfwy cymhleth a darniog a bod y mwyafrif o'r gyfraith â'i gwreiddiau yn iaith ac arferion y 19eg ganrif ac awgrymwyd gwneud diwygiadau iddi.