Ynni adnewyddadwy ac effeithlonrwydd ynni

Mae'r dudalen hon yn cael ei hadolygu ar hyn o bryd a bydd y cynnwys yn cael ei ddiweddaru cyn bo hir.

Y Deyrnas Unedig

Mae Deddfau amrywiol y DU wedi rhoi mesurau polisi ar waith sy'n cymell cynhyrchu ynni o ffynonellau carbon isel, er mwyn lleihau allyriadau nwyon tŷ gwydr. Mae enghreifftiau allweddol yn cynnwys:

• Yr ardoll newid yn yr hinsawdd (“Climate Change Levy”) (treth amgylcheddol ar ddefnydd trydan a nwy gan gwmni)
• Tariffau cyflenwi trydan ar gyfer cynhyrchu trydan carbon isel ar raddfa fach (e.e. tyrbinau gwynt, paneli solar, a systemau microgynhyrchu gwres a phŵer cyfunedig)
• Cymhellion gwres adnewyddadwy (talu unigolion sy'n gosod system wresogi adnewyddadwy gymwys fel solar, tonnau/llanw neu danwyddau biomas)
• Y Fargen Werdd (sy'n cynorthwyo â buddsoddiad mewn gwelliannau i adeiladau sy'n arbed ynni)
• Contractau gwahaniaeth (contractau "arwerthu" er mwyn darparu pŵer carbon isel i gymell datblygwyr i dalu costau ymlaen llaw uchel prosiectau cynhyrchu trydan carbon isel)
• Y farchnad capasiti trydan (sy'n sicrhau bod gofynion trydan yn parhau i gael eu bodloni)
• Pwerau ymyrryd yn y farchnad sy'n galluogi addasu amodau cynhyrchu trydan a thrwyddedau cyflenwi trydan

Yn ogystal, mae deddfwriaeth y DU wedi gosod dyletswyddau ar unigolion a chyrff amrywiol er mwyn lleihau allyriadau nwyon tŷ gwydr. Mae'r rhain yn cynnwys:

• Y defnydd o fiodanwyddau mewn trafnidiaeth
• Cynlluniau lleihau gwastraff y cartref
• Targedau lleihau allyriadau ar gyfer cwmnïau nwy a thrydan
• Adrodd ynghylch effeithlonrwydd a chynaliadwyedd yr ystâd sifil
• Ei gwneud yn ofynnol i gyflenwyr trydan ddod o hyd i drydan o ffynonellau adnewyddadwy
• Mesuryddion deallus
• Cynlluniau ar gyfer lleihau tlodi tanwydd (gan gynnwys y rhwymedigaeth cwmni ynni)
• Cynyddu’r data perfformiad ynni sydd ar gael
• Ei gwneud yn ofynnol i wybodaeth am y tariff rhataf gael ei chynnwys ar filiau ynni

Cymru

Ceir cynllun Cymreig i ddarparu grantiau effeithlonrwydd ynni cartref, y mae eu hamodau wedi'u nodi yn Rheoliadau Cynlluniau Effeithlonrwydd Ynni Cartref (Cymru) 2011.

Diwygiodd Deddf Cymru 2017 Deddf Llywodraeth Cymru 2006 i ragnodi y gallai Cynulliad Cenedlaethol Cymru (at y pryd) greu deddfwriaeth mewn perthynas â’r canlynol:

• Rhwydweithiau gwres ac oeri (system neu rwydwaith lle mae ager, dŵr poeth neu hylif sydd wedi'i oeri yn cael ei ddosbarthu o ffynhonnell ganolog er mwyn cyflenwi gwres neu oeri ar gyfer defnyddwyr neu eiddo) (ac eithrio eu rheoleiddio)
• Cynlluniau sy'n darparu cymhellion i gynhyrchu neu greu, neu i hwyluso cynhyrchu neu greu, gwres neu oeri o ffynonellau ynni heblaw tanwydd ffosil neu danwydd niwclear
• Annog effeithlonrwydd ynni (ac eithrio drwy wahardd neu reoleiddio)