Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2009

Daeth Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2009 (y Mesur) yn gyfraith ym mis Ebrill 2009, ac er bod adran 170(1) o Ddeddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 (Deddf 2021) yn cynnig bod y Mesur yn cael ei ddiddymu, nid yw’r adran hon wedi cael ei dwyn i rym hyd yn hyn.

Serch hynny mae adrannau helaeth o’r Mesur wedi eu hepgor, fel y diffiniad o awdurdod gwella Cymreig (gan adrannau 113(1) ac 169(a) o Ddeddf 2021), a Rhan 2 o’r Mesur (gan baragraff 21 o Atodlen 4 i Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015).

Mae’r Mesur ar ei ffurf bresennol yn canolbwyntio ar wella llywodraeth leol yng Nghymru. Mae Rhan 1 yn darparu bod awdurdod gwella Cymreig yn Awdurdod Tân ac Achub Cymreig ac yn amlinellu ei gyfrifoldebau. Mae’r Mesur yn gosod dyletswydd gyffredinol i wella ar awdurdod gwella Cymreig ac yn pennu amcanion ar gyfer gwella’r ffordd y mae’n arfer ei swyddogaethau, a’i allu i gydweithio a gwella. Mae’r Mesur hefyd yn amlinellu swyddogaethau Archwilydd Cyffredinol Cymru a swyddogaethau Gweinidogion Cymru mewn perthynas ag awdurdodau gwella Cymreig.

Mae’r Nodiadau Esboniadol i’r Mesur yn rhoi sylwebaeth fanwl ar y darpariaethau amrywiol, ond dylech fod yn ymwybodol fod amryw o’r darpariaethau bellach wedi eu hepgor neu eu diddymu.

Dod i rym

Daeth adrannau 48 i 50, 51(4) i (7), 53 a 54 i rym ar 19 Mehefin 2009, sef y diwrnod y cafodd y Mesur Gymeradwyaeth Frenhinol.

Daeth y darpariaethau eraill i rym ar ddyddiau a bennwyd gan Weinidogion Cymru drwy orchymyn.

Mae’r Gorchmynion a ganlyn wedi eu gwneud:

Is-ddeddfwriaeth a wnaed o dan y Mesur:

Enw	Rhif	Dyddiad gwneud	Dyddiad dod i rym	Dogfennau ategol
Gorchymyn Llywodraeth Leol (Dangosyddion Perfformiad) (Cymru) (Dirymu) 2016	2016 Rhif 1057 (W. 249)	2 Tachwedd 2016	24 Tachwedd 2016	Memorandwm Esboniadol (Saesneg yn unig)
Gorchymyn Awdurdodau Tân ac Achub (Dangosyddion Perfformiad) (Cymru) 2015	2015 Rhif 604 (Cy. 49)	9 Mawrth 2015	1 Ebrill 2015	Memorandwm Esboniadol (Saesneg yn unig)
Gorchymyn Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2009 (Diwygio) 2014	2014 Rhif 1713 (Cy. 173)	1 Gorffennaf 2014	2 Gorffennaf 2014	Memorandwm Esboniadol (Saesneg yn unig)
Gorchymyn Llywodraeth Leol (Dangosyddion Perfformiad) (Cymru) 2012	2012 Rhif 2539 (Cy. 278)	2 Hydref 2012	1 Tachwedd 2012	Memorandwm Esboniadol (Saesneg yn unig)
Gorchymyn Awdurdodau Tân ac Achub (Cynlluniau Gwella) (Cymru) 2012	2012 Rhif 1143 (Cy. 137)	21 Ebrill 2012	21 Mai 2012	Memorandwm Esboniadol (Saesneg yn unig)
The Audit and Assessment Reports (Wales) Order 2010 (Saesneg yn unig)	2011 Rhif 2602 (Cy. 280)	31 Hydref 2011	22 Tachwedd 2011	Memorandwm Esboniadol (Saesneg yn unig)
Gorchymyn Adroddiadau Archwilio ac Asesu (Cymru) (Diwygio) 2011	2011 Rhif 2602 (Cy. 280)	31 Hydref 2011	22 Tachwedd 2011	Memorandwm Esboniadol (Saesneg yn unig)
Gorchymyn Awdurdodau Tân ac Achub (Dangosyddion Perfformiad) (Cymru) 2011	2011 Rhif 558 (Cy. 80)	21 Chwefror 2011	1 Ebrill 2011	Memorandwm Esboniadol (Saesneg yn unig)
Gorchymyn Awdurdodau Tân ac Achub (Cynlluniau Gwella) (Cymru) 2010	2010 Rhif 481 (Cy. 50)	24 Chwefror 2010	1 Ebrill 2010	Memorandwm Esboniadol (Saesneg yn unig)
Gorchymyn Llywodraeth Leol (Dangosyddion Perfformiad a Safonau Perfformiad) (Cymru) 2010	2010 Rhif 482 (Cy. 51)	24 Chwefror 2010	1 Ebrill 2010 Daeth Atodlen 5 i rym ar 1 Ebrill 2012 ac mae’n gymwys i’r blynyddoedd ariannol sy’n cychwyn ar 1 Ebrill 2012, 2013 a 2014	Memorandwm Esboniadol (Saesneg yn unig)

Ystyriaeth y Senedd o’r Ddeddfwriaeth

Cyflwynwyd y Mesur ar 22 Medi 22 Medi 2008 gan Brian Gibbons AC, y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol a Llywodraeth Leol ar y pryd. Pasiwyd y Mesur gan Senedd Cymru (Cynulliad Cenedlaethol Cymru bryd hynny) ar 28 Ebrill 2009.

Mae rhagor o wybodaeth am y Mesur ar gael ar wefan y Senedd, gan gynnwys cofnod o hynt y Mesur drwy’r Senedd a’r Memorandwm Esboniadol a luniwyd gan Lywodraeth Cymru (fel y cafodd ei ddiwygio ar ôl Cyfnod 2).

Cafodd y Mesur Gymeradwyaeth Frenhinol ar 10 Mehefin 2009.